DÜNYANIN EN ÖLÜMCÜL SALGINI NASIL KADIN HAKLARINI OLUMLU ETKİLEDİ?
Korona virüs pandemisi ile birlikte artık salgın hastalıklara karşı özel bir hassasiyetimiz olduğunu söyleyebiliriz. Hepimizi korkutan bu pandemi birçoğumuz için daha önce görmediğimiz küresel çapta ciddi bir sorun.
Fakat hala en büyüğü değil. Tarihler 1918 yılını gösterdiği zaman ABD'nin New Mexico eyaletindeki askerlerde bir grip salgını baş gösterdi. Askerler bu gribi devam eden 1. Dünya Savaşı ile Avrupa'ya taşıdı ve grip yerel bir sorundan küresel bir soruna evrildi. Bugün Domuz gribinden aşina olduğumuz H1N1 virüsünün ölümcül bir alt türünün yol açtığı bu grip dünyanın en ölümcül salgını olarak böyle ortaya çıktı.
Amerika'da ortaya çıkmasına rağmen İspanyol Gribi olarak anılıyor. Bunun sebebi o dönem İspanya'nın 1. Dünya Savaşı'na katılmamasıdır. Savaşa katılmayan İspanya gribi ilk kez gündeme getirmiştir. Diğer Avrupa devletleri askeri sansür sebebiyle gribi gündemine alamamıştır.
Kimi tarihçiler İspanyol gribinin 1.Dünya Savaşı'nın sona ermesine sebep olduğunu söylerler ki haklılık payları da vardır çünkü salgın savaş cephesindeki kalabalık askeri kamplarda başlamıştı ve o kadar hızlı ilerliyordu ki sağlıklı genç askerler hastalığa yakalandıktan sonra burun kanamasıyla karşılaşıp 48 saat içinde nefes almaya çalışırken ölüyorlardı. Ayrıca cepheden evlerine dönen askerler dünyaya yayılmasına sebep oldu.
Kasım 1918'de İngiltere'de yayımlanan haftalık gazete News of the World, okurlara burunlarının içini günde iki kere sabunla yıkamaları, sabahları kendilerini hapşırmaya zorlamaları, fular takmamaları, düzenli olarak yürümeleri ve yulaf lapası yemelerini tavsiye etti.
İnsanların önlem olarak ayağa salatalık bağlama, çocuğuna soğan sokma gibi absürt şeyler yapmalarının yanı sıra bugün çok aşina olduğumuz pamuklu maskeler de kullandı. Fakat bu tedbirler salgının büyümesine engel olamadı. Grip çoktan 500 Milyondan fazla kişiye bulaşmıştı ve bunun sonucunda 18 ay içinde 50 ile 100 milyon civarında insanın ölümüne sebep olarak insanlık tarihinde bilinen en büyük salgınlardan biri olmuştu. Bu rakam o günkü Dünya nüfusunun %15'ine tekabül ediyordu. Salgın sona erdiğinde Hindistan'da 18.5 milyon, Rusya'da 440 bin, İngiltere'de 228 bin, Fransa'da 240 bin, İtalya'da 390 bin, Amerika Birleşik Devletleri'nde 675 binden fazla can almıştı.
Salgın genç insanları o kadar etkilemişti ki ölen insanları kaldıracak, gömecek insan bulunamadı. Sokaklar ölüler ile doldu. Kamu işleri aksadı. Ekonomik sıkıntılar ve yoksulluk arttı. Büyük anne ve babasını salgında kaybeden ‘1918 Pandemisi’ adlı kitabın yazarı Catharine Arnold “I. Dünya Savaşı ve İspanyol gribinin yol açtığı ölümler geride bir ekonomik yıkıntı bıraktı. Bir çok ülkede salgından sonra ailenin dükkanını açacak, tarlasını sürecek, hayvanını besleyecek, mesleğini ve ticaretini icra edecek, evlenip ölenlerin yerine yeni kuşaklar yetiştirecek genç erkeklerin çoğu ölmüştü.” diyor.
Bu kadar çok erkeğin kaybı iş gücü olarak kadınların öne çıkmasına sebep oldu . Texas A&M Üniversitesinden araştırmacı Christine Blackburn ABD’de ölümler sonucu ortaya çıkan iş gücü sıkıntısının kadınlara çalışma hayatının yolunu açtığını söylüyor ve “Kadınlar 1920’ye gelindiğinde ülke çapında toplam işgücünün yüzde 21’ini oluşturmuştu” diyor.
İş dünyasında bu denli güçlenen kadınların hakları konusunda da adımlar atılmaya başlandı. Yine 1920 yılında Amerika'da kadınlara oy verme hakkı tanındı. Yani salgın kadın haklarını olumlu yönde etkiledi. Ayrıca işçi sayısının azalmasından dolayı işçi sendikaların güçlenmesine ve işçi ücretlerinin arttırılmasına sebep oldu.
Sağlık sektörünü doğrudan ilgilendiren salgın kamu sağlığı alanında ilerlemelere de yol açtı. Pale Rider: The Spanish Flu of 1918 and How it Changed the World' adlı kitabında İspanyol gribinin dünyayı nasıl değiştirdiğini anlatan bilim yazarı Laura Spinney "Bir çok ülke 1920'li yıllarda sağlık bakanlıkları kurdu ya da varolan sağlık bakanlıklarının gücünü artırdı. Bu doğrudan grip salgınının bir sonucuydu çünkü salgın sırasında sağlık konularındaki yetkililer kabine toplantılarına girememiş, ihtiyaç duydukları fonlar ve yetkiler için başka devlet yetkililerine yalvarmak zorunda kalmışlardı.” diyor.
İspanyol gribi kuşkusuz dünya toplumları derinden etkilemiş ve değiştirmişti. Fakat o da alınan tedbirler sonucunda sona geldi diyebiliriz.1918 yılının Eylül ayında Amerikan şehirlerinde savaşı finanse etmek için basılan devlet tahvillerinin promosyonu için geçit törenleri düzenleniyordu. İspanyol gribi yayılmaya başlayınca iki Amerikan şehri Philadelphia ve St Louis bu konuda çok farklı iki yaklaşımı seçti. Philadelphia geçit törenini planlandığı şekilde yaptı, St Louis iptal etti. Bir ay sonra Philadelphia’da İspanyol gribinden 10 bini aşkın insan ölmüş, St Louis’de ise ölümler 700’de kalmıştı. Ayrıca kamusal toplantıları, tiyatroları, okulları ve kiliseleri daha erken kapatan şehirlerde ölüm oranların daha düşük olduğu görülmüş.
Bu karşılaştırmalar bugün de aldığımız tedbirlerin başında gelen sosyal mesafe önlemlerinin salgınlarda işe yaradığını gösteriyor. İçinde bulunduğumuz korona salgını da elbette ki alınan tedbirlerle tarihin tozlu sayfalarına karışacak. Umalım ki İspanyol gribi kadar acılı bir süreç olmasın.
Video ,resim ve bilgi kaynakları:
https://www.milliyet.com.tr/ispanyol-gribi-tarihin-en-buyuk-salgini-molatik-14482/?Sayfa=4
https://tr.euronews.com/2020/07/07/fotograflarla-1918-ispanyol-gribi-abd-salg-nlara-kars-kat-edilen-mesafeyi-sorguluyor
https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-52473039
https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0spanyol_gribi
https://www.haberturk.com/koronavirus-ingiltere-ve-abd-1918-de-ispanyol-gribi-yle-nasil-basa-cikmaya-calismisti-2687815
https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-54066656
https://medium.com/@variantcc2016/birinci-d%C3%BCnya-sava%C5%9F%C4%B1nda-%C3%B6len-fransa-turu-yar%C4%B1%C5%9F%C3%A7%C4%B1lar%C4%B1n%C4%B1-anmak-544ab4fd3644
http://www.ngazete.com/abd-hazine-bakanligindan-ispanyaya-ekonomik-yaptirim-hazirligi-iddiasi-19242h.htm
https://listelist.com/savas-donemi-ask-fotograflari/
https://www.eastcitybookshop.com/event/pale-rider-laura-spinney
https://www.evrensel.net/haber/311100/8-mart-1857-new-york-tekstil-iscilerinin-grevi
https://www.nottinghampost.com/news/local-news/nottingham-author-tells-tragic-tale-1057532
www.pexel.com
www.pixabay.com
0 yorum:
Yorum Gönder